Στην Κάρπαθο η τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική έχασε την μάχη με το χρήμα που ερχόταν υπό την μορφή συναλλάγματος από το εξωτερικό (ιδιαίτερα την Αμερική), αλλά και με την άναρχη δόμηση για χάρη της τουριστικής ανάπτυξης. Τα σπίτια των οικογενειών των μεταναστών και οι ξενοδοχειακές μονάδες που δημιουργήθηκαν κυρίως τον 20ο αιώνα άλλαξαν τη μορφή της πρωτεύουσας του νησιού, Πηγάδια. Παρ’ όλα αυτά το λαϊκό καρπάθικο σπίτι στην πρωταρχική του μορφή δεν έχει χαθεί.
Στον συνήθη αρχιτεκτονικό τύπο σε οικισμό σύμφωνα με τον μεγάλο τοπικό ιστορικό και λαογράφο Μ. Γ. Mιχαηλίδη-Nουάρο (1934), διακρίνεται το τυπικό διμερές σπίτι, συνδυασμός «μεγάλου» και «μικρού» σπιτιού στη μια πλευρά της αυλής, ενώ το «κελλί» με τον φούρνο συνδέονται μαζί τους σε σχήμα Γ. Kάτω από την αυλή μπαίνει ο στάβλος. Tο «μεγάλο» όπως φανερώνει και το όνομά του, είναι το επίσημο σπίτι, ο χώρος υποδοχής σε γιορτές, οπότε ανάλογος είναι ο ξύλινος εξοπλισμός του εσωτερικά με σουφά (κάτω σουφά και πανωσούφι), μουσάντρα, παγκάλι και παγκαλάκι. Tο σπίτι αυτό μένει κλειστό και ανοίγει μόνο σε ειδικές περιστάσεις. Tο «μικρό σπίτι» (παράσπιτο) αντίστοιχα είναι το καθημερινό σπίτι, εκεί που ζει η οικογένεια. Aυτό είναι μια μικρογραφία του «μεγάλου» και απλούστερα διακοσμημένο, αλλά χωρίς να του λείπει κάποιο από τα βασικά συστατικά του, ο σουφάς και ο πάγκος, ενώ προστίθενται το τζάκι και η σταμνοθούκα (θέση για τη στάμνα).
O συνδυασμός «μεγάλου» και «μικρού» σπιτιού απαιτεί, βέβαια, ένα σχετικά μεγάλο οικόπεδο και πρόσθετα έξοδα, γι’ αυτό δεν ήταν ο απόλυτος κανόνας. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπερισχύει ο απλούστερος (και παλαιότερος) τύπος, δηλαδή το περίπου τετράγωνο σπίτι που εξυπηρετεί ταυτόχρονα όλες τις ανάγκες, καθημερινές και γιορτινές.
Αξιόλογα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αποτελούν επίσης οι ανεμόμυλοι (σώζονται αρκετοί στην Ολυμπο), πεταλόσχημοι οι περισσότεροι ή κυλινδρικοί, καθώς και οι αγροτικές οικίες, οι λεγόμενοι στάβλοι, που χτίζονταν κοντά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις σχηματίζοντας πολλές φορές ολόκληρα χωριά, όπως στον αγροτικό οικισμό της Aυλώνας ο οποίος παλαιότερα αριθμούσε 300 στάβλους.
