Επί αιώνες υπήρξε προπύργιο της δυτικής Χριστιανοσύνης στην Ανατολική Μεσόγειο. Κτίστηκε από τους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννου, όταν εκδιωχθέντες -μετά τις Σταυροφορίες- από την Ιερουσαλήμ, δημιούργησαν στη Ρόδο (1337-1522) και στα άλλα Δωδεκάνησα ένα δίκτυο οχυρωμένων λιμανιών και κάστρων για τον έλεγχο της διέλευσης των προσκυνητών από και προς τους Αγίους Τόπους. Το επιβλητικότατο κάστρο της Νεραντζιάς αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οχυρωματικής τέχνης του 14ου αιώνα. Περιφρουρούσε την πόλη της Κω, κτισμένο στην ανατολική πλευρά του λιμανιού της, τότε που ήταν ξεχωριστή νησίδα και συνδεόταν με τη στεριά μέσω γέφυρας η οποία σώζεται ακόμη (γέφυρα της οδού Φοινίκων).
Οχυρωμένη με τείχος ήταν εκείνη την εποχή και η μεσαιωνική πόλη της Κω, η οποία εκτεινόταν μέσα τους σημερινούς αρχαιολογικούς χώρους του Λιμένος και της Αγοράς.
ΟΙ ΠΕΡΙΒΟΛΟΙ
Το καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό φρούριο γνώρισε τρεις οικοδομικές φάσεις. Δυο την περίοδο της Ιπποτοκρατίας και μια στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στην πρώτη φάση χτίστηκε ο εσωτερικός περίβολος ο οποίος διαχωρίζεται από τον εξωτερικό με τάφρο. Εχει τέσσερις κυκλικούς πύργους στις γωνίες, από τους οποίους ο NA έχει ενσωματωθεί στο τείχος του εξωτερικού περιβόλου. O εξωτερικός περίβολος χτίστηκε μεταξύ 1495 και 1514. Η ανέγερσή του θεωρήθηκε επιτακτική ανάγκη εξαιτίας της τεχνολογικής μετάβασης από τα εκηβόλα όπλα (κριοί, καταπέλτες) σ’ εκείνα που χρησιμοποιούσαν πυρίτιδα. Είναι καταφανώς μεγαλύτερος από τον πρώτο, με ογκωδέστερους προμαχώνες στις τέσσερις γωνίες, επάλξεις και κανονιοθυρίδες.
Το κάστρο οικοδομήθηκε από ντόπια υλικά καθώς και από φερτά αρχιτεκτονικά μέλη (μαρμάρινοι κίονες, επιγραφές, επιστύλια, βάσεις) προερχόμενα από την αρχαία πόλη. Στην ανωδομή του διακρίνονται εντοιχισμένα αρκετά ιπποτικά οικόσημα. Αξίζει να παρατηρήσετε τον κυκλικό πύργο αριστερά της επικλινούς γέφυρας που συνδέει τους δύο περιβόλους: Φέρει τους θυρεούς δυο μεγάλων μαγίστρων των Ιωαννιτών Ιπποτών, του De Lastic και του De Milly.