Η Ιαλυσός ήταν η πατρίδα του ολυμπιονίκη Διαγόρα, αλλά και μια από τις τρεις «υπερδυνάμεις» της αρχαίας Ρόδου μαζί με τη Λίνδο και την Κάμειρο. Η ακριβής θέση της δεν είναι γνωστή. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως αρκετούς μικρούς οικισμούς και νεκροταφεία (τα αρχαιότερα ίχνη κατοίκησης στην περιοχή ανάγονται στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ.), αλλά καμία μεγάλη πόλη. Δεδομένου ότι τα ευρήματα απλώνονται σε μεγάλη έκταση, οι αρχαιολόγοι πιθανολογούν ότι η Ιαλυσός αποτελείτο από πολλούς αγροτικούς οικισμούς (δήμους), με κοινή ακρόπολη. Η πόλη άρχισε να παρακμάζει μετά την ίδρυση της Ρόδου και καταστράφηκε οριστικά μάλλον το 155 μ.Χ. από σεισμό. Η ακρόπολη βρίσκεται στο λόφο του Φιλέρημου, μπροστά από το μοναστήρι της Κυράς του Φιλέρημου. Ελάχιστα από τα μνημεία της ακρόπολης της άλλοτε κραταιής Ιαλυσού σώζονται σήμερα. Ενα από αυτά είναι ο ναός της Πολιάδος Αθηνάς, του 2ου ή 3ου αιώνα π.Χ., που κατέλαβε τη θέση παλαιότερου ναού, του 5ου αιώνα π.Χ. Στο ίδιο σημείο, πάνω στα ερείπια του ναού της Αθηνάς, γύρω στον 5ο με 6ο αιώνα μ.Χ. κτίστηκε μια βασιλική από την οποία διατηρείται μόνο το βαπτιστήριο. Δυτικά του ναού βρίσκεται η υπόγεια βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Χωστού, της ίδιας περίπου εποχής με τη βασιλική.
Ενα άλλο από τα απομεινάρια της αρχαίας ακρόπολης είναι η δωρική κρήνη του 4ου π.Χ. αιώνα, με κρουνούς σε σχήμα κεφαλής λιονταριού, που βρίσκεται στη νότια πλευρά του λόφου.
Ιnfo
Τηλ.: +30 22410 25500, 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
