Μια ολοζώντανη πολιτεία αστράφτει κάτω από τον ήλιο του Αιγαίου. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μοιάζουν να συνυπάρχουν αρμονικά στους μαρμαροστρωμένους δρόμους με τα επιβλητικά αρχοντικά. Η Ερμούπολη δημιουργήθηκε από πρόσφυγες που ήρθαν από τη Σμύρνη, τη Χίο, τα Ψαρά, την Κάσο και την Κρήτη στη δεκαετία του 1820. Την εποχή εκείνη το λιμάνι είχε ελάχιστα κτίσματα. Η πρώτη εκκλησία που κτίστηκε ήταν η Μεταμόρφωση και στη συνέχεια δημιουργήθηκαν συνοικίες ανάλογα με τον τόπο καταγωγής των προσφύγων (Υδραίικα, Βροντάδο, Ψαριανά). Το όνομα που της έδωσαν σημαίνει πόλη του Ερμή, λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου.
Ο προσφυγικός οικισμός εξελίχθηκε σε σημαντικό αστικό κέντρο στο Αιγαίο και ως το 1860 περίπου, η Σύρος ήταν το πρώτο εμπορικό λιμάνι της Ελλάδας. Παράλληλα με το εμπόριο αναπτύχθηκε η βιοτεχνία, ο πολιτισμός, οι τέχνες, η κοινωνική ζωή. Εγινε κοιτίδα του νεοελληνικού διαφωτισμού, καθώς ανάμεσα στους πρόσφυγες της νέας πόλης (και κυρίως στους Χιώτες) αντιπροσωπεύονταν οι πιο προοδευτικές τάσεις του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Μέσα στον 19ο αιώνα η Ερμούπολη απέκτησε την πολύτιμη αρχιτεκτονική της «προίκα» –τις επαύλεις και τα δημόσια κτίρια. Τα περισσότερα έχουν κατασκευαστεί σε διάστημα περίπου 75 χρόνων, γι’ αυτό και ο οικισμός παρουσιάζει ομοιομορφία και ενότητα. Για τη δημιουργία τους επιστρατεύτηκαν Γερμανοί, Ιταλοί και Ελληνες αρχιτέκτονες.
Τα περισσότερα κτίσματα είναι ολομάρμαρα και έχουν πλούσια εσωτερική διακόσμηση (οροφογραφίες, τοιχογραφίες, μαρμάρινες σκάλες, γλυπτά κ.α.).
Στην Πλατεία Δημαρχείου
H πλατεία Μιαούλη, ή Δημαρχείου χρονολογείται από τον 19ο αιώνα και είναι το σημείο τέλεσης όλων των εορταστικών εκδηλώσεων. Εδώ έχουν συμβεί σημαντικά γεγονότα για το νησί όπως η υποδοχή του Βενιζέλου και η αποδοκιμασία του βασιλιά Κωνσταντίνου από τα πλήθη. Αλλοτε εκεί υπήρχε άμμος και στη ΒΔ της πλευρά το περιβόλι του Σαλάχα με πηγάδια. Το 1847 ο Δήμος το αγόρασε και έφτιαξε την πλατεία που προέβλεπε το σχέδιο Βάιλερ. Τα κτίρια γύρω της είναι της περιόδου μεταξύ 1840-50 και οι στοές τους κτίστηκαν ακολουθώντας το πρότυπο των Ιταλικών πόλεων της εποχής.
Πάνω στην πλατεία υπάρχει η περίφημη εξέδρα της μουσικής, έργο του Ιωάννη Βιτάλη από πεντελικό μάρμαρο, και ο ανδριάντας του Ανδρέα Μιαούλη του 1889. Στην κάτω δεξιά άκρη της βρίσκεται ένα από τα πιο παλιά περίπτερα της Ελλάδας.
Το δημαρχείο της Ερμούπολης, έργο του Ερνέστο Τσίλλερ, κτίστηκε μεταξύ 1876-1889. Η μαρμάρινη σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο είναι αληθινό κομψοτέχνημαμ και μοιάζει σαν να ίπταται. Στη βάση της βρίσκεται η προτομή του δημάρχου Δ. Βαφιαδάκη. Δεξιά από την είσοδο, στο ισόγειο, στεγάζονται τα δικαστήρια και στον πρώτο όροφο βρίσκεται η ιστορική αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, με υπέροχο διάκοσμο. Στο κτίριο του Δημαρχείου στεγάζεται και το αρχαιολογικό μουσείο.
Γύρω από την πλατεία θα δείτε τη Λέσχη Ελλάς -σημερινό πνευματικό κέντρο του Δήμου (1862-3) και το Ιστορικό Αρχείο, άλλοτε οικία Λαδόπουλου (1870). Ο υπαίθριος κινηματογράφος Παλλάς κτίστηκε το 1855-1866 και ήταν αρχικά το δημοτικό παντοπωλείο. Το κτίριο του ΟΤΕ είναι της περιόδου 1957-8 και στη θέση του βρισκόταν το Ελληνικό Λύκειο του Χρήστου Ευαγγελίδη και στη συνέχεια το «Ξενοδοχείο της πόλεως» και «Της Γαλλίας». Από τα πιο εντυπωσιακά μέγαρα είναι το σημερινό Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Κυκλάδων (1871-3) που είναι ολομάρμαρο, με πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο στην πρόσοψή του.
Πάνω από την πλατεία ξεχωρίζει το ρολόι με τους δείκτες του σταματημένους στις 12.30. Κατασκευάστηκε το 1861, καταστράφηκε από τον βομβαρδισμό των Γερμανών και αποκαταστάθηκε το 1949.
Θέατρο Απόλλων
Εμβληματικό κτίριο της Ερμούπολης είναι το θέατρο Απόλλων, κτισμένο το 1862-4 σε σχέδια του αρχιτέκτονα P. Sampo που έφτιαξε και τη Λέσχη. Η διάταξη του εσωτερικού χώρου τηρεί τις αναλογίες της ιταλικής παράδοσης. Η σχεδίαση του είναι επηρεασμένη από τέσσερα τουλάχιστον ιταλικά πρότυπα: τη Σκάλα του Μιλάνου, το θέατρο San Carlo της Νάπολης, το ακαδημαϊκό θέατρο στο Castelfranco και το Teatro della Pergola της Φλωρεντίας. Αντίθετα η στήριξη της θολωτής οροφής ακολουθεί το γαλλικό σύστημα. Χάρη στο θέατρο Απόλλων ήκμασε η καλλιτεχνική ζωή στην Ερμούπολη. Φιλοξένησε παραστάσεις με διάσημους πρωταγωνιστές, όπως η Μαρίκα Κοτοπούλη, η Κυβέλη, ο Μάνος Κατράκης, και πολλές συναυλίες. Αποτελεί και σήμερα σημαντικό πόλο της πολιτιτικής ζωής στη Σύρο καθώς φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις και το Φεστιβάλ Αιγαίου.
(Τηλ.: +30 22810 85192).
Στην παραλία
Ο παραλιακός δρόμος, γεμάτος καφέ-μπαρ, καταστήματα, ταβέρνες και εστιατόρια, καταλήγει στις αποθήκες διαμετακόμισης που κτίστηκαν μεταξύ 1834-39 σε σχέδια του Ι.Β. Ερλάχερ με την επιστασία του Βίλχελμ φον Βάιλερ. Καλύπτονται με κυλινδρικούς θόλους από μικρά τούβλα και πέτρινους θολίτες. Σταμάτησαν να λειτουργούν ως αποθήκες από τον μεσοπόλεμο και φιλοξενούν δημόσιες υπηρεσίες (λιμεναρχείο κ.α.) Το 1994 σε τέσσερις αποθήκες της νότιας πλευράς δημιουργήθηκε η Πινακοθήκη Κυκλάδων που φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις.
Επιβλητικό είναι και το κτίριο του Τελωνείου (1859-61). Ενα τμήμα του καταστράφηκε στον πόλεμο και ανακατασκευάστηκε διατηρώντας το αρχικό σχέδιο. Στο πλάι βρίσκεται το Νησάκι, απ΄όπου θα απολαύσετε εξαιρετική θέα στα Βαπόρια.
Τα Βαπόρια
Η διάσημη συνοικία με τα επιβλητικά μέγαρα είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα. Η κεντρική της πλατεία λέγεται Τσιροπινά και διαμορφώθηκε το 1880. Ξεχωριστά κτίρια είναι το μέγαρο της Νομαρχίας Κυκλάδων του 1883, η οικία Ζυγομαλά (1880, έδρα της ΔΕΗ) και η οικία Κριαρά. Δίπλα στον Άγιο Νικόλαο υψώνεται η παλιά Καραμπινερία, σημερινή έδρα της μητρόπολης.
Στην Αγορά
Η Ερμούπολη διαθέτει θαυμάσια αγορά, με εμπορικά καταστήματα, βιβλιοπωλεία, παντοπωλεία, γκαλερί, καφέ-μπαρ, εστιατόρια, ουζερί. Παλιά μαγαζιά που είναι αληθινά αξιοθέατα μπορείτε να βρείτε περπατώντας μέσα στην πόλη. Πολύ γνωστό είναι το «Οινοπνευματοπωλείον» του Κριτσίνη που λειτουργεί από το 1917 και το φαρμακείο του Κωβαίου, του 1837, το «παλαιότερο της νεότερης Ελλάδας» όπως το αποκαλούν οι ιδιοκτήτες του.
Στην οδό Χίου βρίσκεται η αγορά της πόλης με μανάβικα, ψαράδικα και μαγαζιά που πουλάνε βότανα και παραδοσιακά προϊόντα, λουκούμια και χαλβαδόπιττες.
Ιnfo
-Ωραία είναι η βόλτα σε συνοικίες όπως τα Υδραίικα ή τα Ψαριανά: στη δεύτερη θα δείτε τη μητρόπολη των καθολικών της Ερμούπολης, την Ευαγγελίστρια (1829), τρίκλιτη βασιλική και ακολουθεί τα ιταλικά πρότυπα και διαθέτει ωραίο ζωγραφικό διάκοσμο.
– Πόλος έλξης στην Ερμούπολη είναι, μεταξύ άλλων, το καζίνο Σύρου (ή Αιγαίου) που στεγάζεται σε δυο κτίρια των αρχών του 19ου αι. τα οποία έχουν ανακαινιστεί.
