Οι μοναχικές φιγούρες τους υψώνονται σε σημεία σημαντικά για τη ναυσιπλοϊα και συνήθως δυσπρόσιτα: σε απόκρημνα ακρωτήρια, στην είσοδο των λιμανιών, σε βραχονησίδες. Οι φάροι του αρχιπελάγους γοητεύουν τον ταξιδιώτη -σε κάποια νησιά, μάλιστα, που είναι σχετικά εύκολα προσβάσιμοι από την ξηρά, πολλοί τους επισκέπτονται ακολουθώντας τα μονοπάτια στα οποία βάδιζαν άλλοτε οι φαροφύλακες… Τις νύχτες καθώς φωτίζουν τα αδιαπέραστα σκοτάδια, οι φάροι δίνουν ελπίδα και το αίσθημα της ασφάλειας σ’ εκείνους που περιπλέουν τα νησιά.
Το ελληνικό δίκτυο φάρων θεωρείται γενικώς από τα μεγαλύτερα, πυκνότερα και πιο οργανωμένα στον κόσμο, λόγω του πολλών νησιωτικών συμπλεγμάτων της χώρας μας. Οι φάροι στα περάσματα του Αιγαίου κτίστηκαν κυρίως από την Επανάσταση του 1821 μέχρι το 1935. Από το 1830 οι ελληνικοί φάροι, άρχισαν να λειτουργούν με πετρέλαιο, είχαν φαροφύλακα και η λάμψη τους κάλυπτε 15-25 ναυτικά μίλια. Στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο οι περισσότεροι φάροι του Αιγαίου καταστράφηκαν από τους Γερμανούς κι έτσι από τους 400 που υπήρχαν μόνο 28 λειτουργούσαν στο τέλος του 1944. Τα επόμενα χρόνια ξεκίνησε η προσπάθεια αποκατάστασής τους και ηλεκτροδοτήθηκαν. Σήμερα υπάγονται στην Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού.
Οι φάροι των Δωδεκανήσων και του ανατολικού Αιγαίου έγιναν με πρωτοβουλία των Γάλλων (ενώ του Ιονίου έγιναν με πρωτοβουλία των Αγγλων). Το ύψος και το μέγεθος των χερσαίων και θαλάσσιων φάρων του Αιγαίου διαφοροποιούνται ανάλογα με τη θέση και το πόσο σημαντικό είναι το σημείο όπου βρίσκονται. Είναι όλοι κτίσματα στέρεα, φτιαγμένα από πέτρα, με εξαιρετικό σχεδιασμό και εργονομική αυτονομία. Είχαν χώρους για να μένουν οι φαροφύλακες και να αποθηκεύονται οι προμήθειες, τον πύργο και τον κλωβό με το φωτιστικό μηχάνημα στην κορυφή του πύργου. Στη δεκαετία του ’70 έγιναν οι πρώτες εφαρμογές ηλιακών συστημάτων ενέργειας στους φάρους, ενώ κάποιοι από αυτούς είχαν ήδη γίνει αυτόματοι και οι φαροφύλακες καταργήθηκαν.
Οι ωραιότεροι φάροι στο Αιγαίο
Μύκονος:
O φάρος Αρμενιστής είναι από τους λίγους οκτάγωνους στην Ελλάδα.
Σαντορίνη:
O φάρος στο Ακρωτήρι, θεωρείται ένας από τους ομορφότερους στις Κυκλάδες. Κατασκευάστηκε από τη Γαλλική εταιρεία Φάρων.
Ρόδος:
O φάρος στο Πρασονήσι, στη νότια άκρη του νησιού έχει λιτό κυκλικό πύργο.
Σύρος:
O φάρος του Γαϊδάρου στη νησίδα Διδύμη είναι ο ψηλότερος στην Ελλάδα.
Κέα:
Yπάρχουν δυο φάροι: στο ακρωτήριο Τάμελος, κτισμένος πάνω στα απόκρημνα βράχια μεταξύ Κέας και Κύθνου και στον Αγιο Νικόλαο, στο Βουρκάρι.
Ανδρος:
Aξίζει να δείτε τον φάρο της Γριάς (στο δρόμο προς την παραλία Αχλα), τον περίφημο Τουρλίτη, κτισμένο στην έξοδο του λιμανιού της Χώρας πάνω σε βράχο που είναι μέσα στο νερό, και της Φάσσας στα ΒΔ του νησιού.
Τήνος:
Kαι οι τρεις φάροι είναι υπέροχοι. Ο φάρος στο Δύσβατο (το νησάκι ανάμεσα στην Τήνο και την Ανδρο), ο φάρος της Λιβάδας στον κάβο Παπάργυρα και στο λιμάνι του Πανόρμου, στο νησάκι Πλανήτης.
Σέριφος:
O φάρος βρίσκεται στο ακρωτήριο Σπαθί, στο νότιο τμήμα του νησιού.
Πάρος:
O φάρος Κόρακας, στην άκρη του ομώνυμου ακρωτηρίου, είναι κοντά στη Νάουσσα.
Πολύαιγος:
O φάρος του μικρού νησιού με τα εξωτικά τιρκουάζ νερά ανάμεσα στη Μήλο και στην Κίμωλο, άναψε το 1898.
Φολέγανδρος:
O φάρος της Ασπροπούντας βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού.
Ξεχωρίζουν επίσης:
O φάρος στα Ακράδια (Ακραδιές) απέναντι από τη Μήλο, κτισμένος σε σημαντικό για τους ναυτικούς σημείο καθώς στη θαλάσσια περιοχή υπάρχουν ισχυρά ρεύματα. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1892.
O φάρος της Κανδελιούσσας (Κανδηλούσας) πάνω στην ομώνυμη νησίδα ΝΔ της Νισσύρου, με ύψος πύργου 10 μ. και πολύ δυνατό λευκό φως.
O φάρος στη νησίδα Στρογγύλη στο Καστελλόριζο, που κατασκευάστηκε το 1816-18 από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών φάρων. Είναι ένας κυκλικός και σχετικά χαμηλός πύργος ύψους 9 μ.
