Από την προϊστορική εποχή μέχρι σήμερα το Αιγαίο παράγει πολιτισμό και έχει τη δική του, μοναδική, πολιτισμική ταυτότητα χάρη στην οποία εκατομμύρια επισκέπτες έρχονται εδώ κάθε χρόνο. Ανυπολόγιστης αξίας είναι τα έργα των ανθρώπων, όπως τα περίφημα κυκλαδικά εδώλια που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για σύγχρονους καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, τα επιτεύγματα της αγγειογραφίας και της γλυπτικής. Πολλά από αυτά θα τα θαυμάσετε στα πολύ ενδιαφέροντα μουσεία τα οποία υπάρχουν σε όλα τα νησιά του Αιγαίου. Η αρχιτεκτονική, τόσο στις Κυκλάδες όσο και στα Δωδεκάνησα, βρήκε στο διάβα των αιώνων μοναδικά μέσα και τρόπους έκφρασης. Τα δημιουργήματα των ανθρώπων, αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων, λαϊκών τεχνιτών ή των ίδιων των κατοίκων, είναι ανυπέρβλητα –από τους υπόσκαφους οικισμούς της Σαντορίνης, μέχρι την φημισμένη Παλιά Πόλη της Ρόδου. Μεγάλος είναι και ο θρησκευτικός πλούτος των νησιών του Αιγαίου, καθώς σημαντικές μονές και εκκλησίες αποτελούν όχι μόνο φημισμένα προσκυνήματα, αλλά και πολύ σπουδαία αρχιτεκτονικά μνημεία που διαφυλάσσουν στα μουσεία και τις βιβλιοθήκες τους πολύτιμα κειμήλια.
Σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι
Οι αρχαιολογικοί χώροι των νησιών του Νοτίου Αιγαίου αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης και πολλοί επισκέπτες διαμορφώνουν έτσι το πρόγραμμά τους ώστε να τους επισκεφθούν στη διάρκεια των διακοπών τους. Ξεχωρίζουν μεταξύ των άλλων η Δήλος, ο προϊστορικός οικισμός στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, ο αρχαιολογικός χώρος του Σκάρκου στην Ιο. Η ακρόπολη της Ρόδου, η ακρόπολη της Λίνδου, η ακρόπολη της Ιαλυσού, τα Βρουλιά και η αρχαία Κάμειρος στη Ρόδο, το Ασκληπιείο στην Κω. Επίσης, το αρχαίο Στάδιο Ξυστού και η Αλάσαρνα, ο αρχαιολογικός χώρος του Γύρουλα, η ακρόπολη του Πανόρμου, ο τύμβος των προγόνων, το ιερό των Υρίων και οι περίφημοι Κούροι στη Νάξο. Οι τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού. Το Δήλιο, το ιερό του Ασκληπειού και του Πυθίου Απόλλωνα, οι Κουκουναριές και το αρχαίο νεκροταφείο στην Πάρο.
Η Φυλακωπή, το Ρωμαϊκό θέατρο και οι Κατακόμβες στη Μήλο. Η ακρόπολη του Αγίου Ανδρέα στη Σίφνο καθώς και οι άλλες δύο ακροπόλεις -του Προφήτη Ηλία Τρουλλακίου και του Αγίου Νικήτα. Ο αρχαιολογικός χώρος στα Κιόνια της Τήνου. Η ιερή Βρουκούντα και το Παλαιόκαστρο Αρκάσας στην Κάρπαθο. Ο αρχαιολογικός χώρος της Καρθαίας στην Κέα. Το νησάκι της Σαρίας. Η Παλαιόπολη στην Ανδρο. Ο νεολιθικός οικισμός της Φτελιάς στη Μύκονο. Το Παλαιόκαστρο και ο ναός της Αρτέμιδος στη Λέρο.
Φεστιβάλ και γιορτές
Από τις ωραιότερες εμπειρίες που μπορεί να βιώσει κανείς είναι να παρακολουθήσει τα δρώμενα των Φεστιβάλ και των θεματικών γιορτών που οργανώνονται στα νησιά του Αιγαίου. Ανοιχτά θέατρα, κάστρα, παλιοί πύργοι, οι γραφικές πλατείες των χωριών και οι παραλίες γίνονται το μαγικό σκηνικό των εκδηλώσεων και των παραστάσεων.
Στη Ρόδο διοργανώνονται μεταξύ άλλων Μεσαιωνικό φεστιβάλ, Ευρωπαϊκή Γιορτή Μουσικής, Ανθεστήρια, Αποκριάτικες φιέστες, γιορτή φράουλας κ.α. Στην Κω γίνονται τα Ιπποκράτεια, τα Δίκαια, τα Ηράκλεια και διάφορες θεματικές γιορτές (μελιού, ψαριού κ.α.). Στην Κάλυμνο το Καταδυτικό Φεστιβάλ θεωρείται η σημαντικότερη πολιτιστική εκδήλωση στο νησί και στη Σύμη το πολιτιστικό Φεστιβάλ που οργανώνεται τα καλοκαίρια στον Γιαλό. Στην Πάτμο πολύ ενδιαφέρον έχουν το Συναπάντημα των ελληνικών παραδοσιακών χορών, το Φεστιβάλ θρησκευτικής μουσικής, το Διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου, το Φεστιβάλ Γεύσης και παράδοσης και οι παραστάσεις των θεατρικών ομλαδων που δραστηριοποιούνται στο νησί. Στην Κέα γίνονται εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμή του Λάμπρου Κατσώνη και η Γιορτή των παραμυθιών που αναδεικνύει τους μύθους, τα παραμύθια και τα στοιχεία της παράδοσης του νησιού. Στον περίφημο πύργο Μπαζαίου φιλοξενείται κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Νάξου με πρωτοποριακές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ιδιαίτερα δραστήριοι είναι οι Μουσικοχορευτικοί Σύλλογοι και οι Θεατρικές ομάδες στην Πάρο, οργανώνοντας κάθε καλοκαίρι δεκάδες εκδηλώσεις, πολιτιστικά δρώμενα και παραστάσεις. Στη Σαντορίνη εντυπωσιακή είναι η αναπαράσταση της έκρηξης του ηφαιστείου, τον Αύγουστο. Σημαντικές εκδηλώσεις και συναυλίες κλασικής μουσικής πραγματοποιούνται στο Ιδρυμα Θήρας Π. Νομικός και στο Μέγαρο Γκύζη. Στη Σίφνο ο Δήμος διοργανώνει σημαντικές εκθέσεις με έργα τέχνης, ενώ γίνονται και εκθέσεις με έργα των κεραμοποιών του νησιού. Στη Σύρο αξίζει κανείς να παρακολουθήσει τα Ερμοπούλεια, τα Απανωσύρια και τις Μουσικές Διαδρομές στο δρόμο του Μάρκου Βαμβακάρη.
