Το αμπέλι και το κρασί ήταν ανέκαθεν στο επίκεντρο της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του νησιού. Από τα σταφύλια των ντόπιων ποικιλιών παράγονται υψηλής ποιότητας κρασιά τα οποία χαρακτηρίζονται από το μοναδικό οικοσύστημα του νησιού, συνδυάζοντας υψηλό αλκοολικό βαθμό και νευρώδη οξύτητα. Ο αμπελώνας του νησιού είναι πανάρχαιος, με πανάρχαιες ποικιλίες. Τα ευρήματα στις ανασκαφές της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου συνηγορούν στο ότι υπήρχε καλλιέργεια αμπελιού στο νησί τουλάχιστον από τον 17ο αιώνα π.Χ. Ο προϊστορικός αμπελώνας καταστράφηκε με τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου, γύρω στα 1.600 π.Χ. Στο νέας σύστασης ηφαιστειακό έδαφος δημιουργήθηκε και πάλι αμπελώνας, γύρω στα 1.200 π.Χ. Ετσι, δεν υπερβάλλει κανείς όταν λέει ότι έχει ηλικία πάνω από 3.200 ετών, εφόσον από τότε μέχρι σήμερα καλλιεργείται αδιάκοπα -και μάλιστα είναι ο μοναδικός στην Ευρώπη που δεν καταστράφηκε από φυλλοξήρα.
Για να προστατέψουν τα φυτά από τις κακές καιρικές συνθήκες οι αμπελουργοί χρησιμοποιούν μια ιδιάζουσα και σπάνια τεχνική κλαδέματος, τις λεγόμενες «κουλούρες». Κλαδεύοντας τις αμπελιές σχηματίζουν ένα χαμηλό καλάθι, ώστε τα σταφύλια να προφυλάσσονται μέσα στην αμπελιά καθώς ωριμάζουν.
Στη Σαντορίνη καλλιεργείται σε ποσοστό 80% το λευκό ασύρτικο, αθήρι και αϊδάνι, μαζί με άλλες γηγενείς ποικιλίες. Από τις ερυθρές ποικιλίες, ξεχωρίζει η μαντιλαριά και το μαυροτράγανο. Από ασύρτικο και αϊδάνι που το λιάζουν μετά από τον τρύγο και το παλαιώνουν σε ξύλινα βαρέλια βγαίνει το περίφημο Vinsanto. Στη δεκαετία του 1970 αναγνωρίστηκε νομοθετικά η «Ονομασία Προελεύσεως Σαντορίνη Ανωτέρας Ποιότητας» για τα λευκά, ξηρά ή γλυκά κρασιά που παράγονται στη Θήρα και τη Θηρασιά από τις ποικιλίες ασύρτικο, αθήρι και αηδάνι.
Σήμερα στο νησί λειτουργούν πολλά επισκέψιμα οινοποιεία, όπου μπορείτε να κάνετε οινογνωσία. Ιδιωτικές εταιρείες οργανώνουν wine tours σε συνεργασία και με ξενοδοχειακές μονάδες. Αναλυτικά στοιχεία θα βρείτε στην ενότητα Αμπελώνας του ιστότοπου του Δήμου Θήρας www.santorini.gr.
Τοπικά Προϊόντα. Τα πιο χαρακτηριστικά προϊόντα που παράγει η ηφαιστειακή γη είναι η φάβα, το νόστιμο ξερικό (ή άνυδρο) τοματάκι από το οποίο βγαίνει και ο περίφημος τοματοπολτός, η λευκή αγγινάρα, η κάπαρη, το κατσούνι (είδος κολοκυθιού), η ζαφορά (κρόκος), το χλωρό τυρί.
Συνταγές.Ανάμεσα στις παραδοσιακές γεύσεις της Σαντορίνης ξεχωρίζουν το κουφέτο (γλυκό που κερνούν στους γάμους), τα μελιτίνια (παραδοσιακό γλυκό του Πάσχα), οι τοματοκεφτέδες (ή ψευτοκεφτέδες), το σφουγγάτο (ομελέτα με πατάτες ή κολοκύθια).
ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΟΜΑΤΟΚΕΦΤΕΔΕΣ
Θα χρειαστούμε 1/4 του κιλού αλεύρι, 2 κρεμμύδια, 2 σκελίδες σκόρδο, 2 μεγάλες ντομάτες ή κατά προτίμηση ¼ Kg σαντορινιά ντοματάκια, 2 κολοκύθια ξυσμένα, άνιθο ή δυόσμο, αλάτι και πιπέρι.
Ανακατεύουμε όλα τα υλικά και φροντίζουμε να γίνει ένας πηχτός χυλός (αν χρειαστεί προσθέτουμε λίγο παραπάνω αλεύρι). Ζεσταίνουμε το λάδι σε τηγάνι και κουταλιά-κουταλιά τηγανίζουμε τους ψευτοκεφτέδες μέχρι να ροδίσουν.
