Πάνω σε πεζούλες, στο μέσον ή στις παρυφές καλλιεργήσιμων εκτάσεων, διακρίνονται διάφορα μικρά σε μέγεθος αγροτικά κτίσματα. Πρόκειται για λιθόκτιστα σπονδυλωτά συγκροτήματα αποτελούμενα από δωμάτιο διαμονής και κουζίνα, αποθήκη, αχυρώνα, φούρνο, αλώνι, πατητήρι, μαντρί κ.α. Οι αναφιώτικες παραδοσιακές αυτές κατοικιές αποτέλεσαν τον πυρήνα της αγροτικής οικονομίας του νησιού, υποδηλώνοντας τη μόνιμη σχέση των κατοίκων με τη γη.
Εκτός από σημεία ξεκούρασης απ’ τον αγροτικό κάματο ήταν και τόποι παρασκευής τοπικών προϊόντων (σιτάρι, τυρί, μαλλί, κρασί, μέλι κ.α.).
Αναγνωρισμένες ως διατηρητέα κτίσματα από το 2004, σήμερα στην ενδοχώρα του νησιού σώζονται 52 τέτοιες κατοικιές. Τις περισσότερες θα τις δείτε στην περιοχή των Λάκκων (15), στην Βρύση (13) και στον δρόμο προς το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής (12).
Πηγή: Μ. Κούρτη: «Οι κατοικιές της Ανάφης», Εκδ. Υπ. Αιγαίου/ 2004