Ο Μάρκος Βαμβακάρης θεωρείται θεμελιωτής του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Γεννήθηκε στην Άνω Σύρο, στη συνοικία Σκαλί, στις 10 Μαίου του 1905. Η ενασχόληση με τη μουσική χαρακτήριζε τη φτωχή οικογένειά του: Ο πατέρας του έπαιζε γκάιντα και ο παππούς του έγραφε τραγούδια. Αρχικά μαθήτευσε στο κλωστήριο που είχε ο θείος του, ενώ παράλληλα βοηθούσε τον πατέρα του που έφτιαχνε κοφίνια και πήγαινε στο καθολικό σχολείο. Σε ηλικία 13 ετών έφυγε λαθρεπιβάτης για τον Πειραιά, έζησε τη ζωή του «περιθωρίου», έγινε θαμώνας των τεκέδων και αφιερώθηκε στο μπουζούκι που τον δίδαξε κάποιος Νίκος Αιβαλιώτης μαζί με τα μουσικά ιδιώματα των μικρασιατών προσφύγων. Το 1925 κατατάχθηκε στο στρατό και όταν απολύθηκε άρχισε να γράφει τα πρώτα τραγούδια του. Επαιζε σε κουτούκια και τεκέδες και το 1934-5 έκανε δική του ορχήστρα και εμφανιζόταν σε κέντρο του Πειραιά. Εως το 1933 είχε γράψει πενήντα τραγουδια. Την περίφημη «Φραγκοσυριανή» την αφιέρωσε στη γενέτειρά του γύρω στο 1937 και την εμπνεύστηκε γυρίζοντας από το πρώτο του ταξίδι στη Σύρο.
Η περίοδος λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο ήταν για τον Μάρκο πολύ δημιουργική: Εβγαλε αρκετούς δίσκους κι έγινε γνωστός. Μετά τον πόλεμο εξακολούθησε να βγάζει δίσκους που έκαναν σημαντικές πωλήσεις. Το 1960, με πρωτοβουλία του Βασίλη Τσιτσάνη, κυκλοφόρησαν από την Columbia παλιά και νέα τραγούδια του που τα τραγουδούσε ο ίδιος, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Καίτη Γκρέι, ο Στράτος Διονυσίου. Μετά από τη μεγάλη επιτυχία αυτού του δίσκου ο Μάρκος δούλεψε σε λαϊκά πάλκα και έδωσε συναυλίες. Το 1966 έπαιξε σε μπουάτ στην Πλάκα και στη συνέχεια έκανε πολλές εμφανίσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Πέθανε το 1972 στη Νίκαια, άφησε όμως ανεξίτηλο το στίγμα του στο νεοελληνικό πολιτισμικό τοπίο.
Το μουσείο Μάρκου Βαμβακάρη στεγάζεται σε σπίτι της Άνω Σύρου που ανακαινίστηκε το 1995. Εκτίθενται προσωπικά του αντικείμενα, ρούχα, φωτογραφίες, βιβλία, παλιά γραμμόφωνα κ.α.
