Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 λειτουργούσε σε τρία κελιά της Εκατονταπυλιανής, αριστερά της εισόδου του ναού, ένα μουσείο. Η συγκρότηση της συλλογής με εικόνες και κειμήλια από το ναό και τις εκκλησίες της Παροικιάς, έγινε από τον εφημέριο της Εκατονταπυλιανής Γεώργιο Σκαραμαγκά (1867-1944). Εκεί, μάλιστα, φυλασσόταν μέχρι να μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου, ένα τμήμα του «Πάριου Χρονικού», της περίφημης μαρμάρινης στήλης του 264 π.Χ. που φέρει χαραγμένους 134 στίχους στη αττική διάλεκτο. Καταγράφει πρόσωπα, γεγονότα και φυσικά φαινόμενα μιας χρονικής περιόδου 1.318 χρόνων. Κατά καιρούς το μουσείο έκλεινε, μέχρι την επαναλειτουργία του το 1993.
Με την ευκαιρία των εορτασμού, που έγινε το 1996 για τους 17 αιώνες ιστορίας του ναού της Εκατονταπυλιανής, εγκαινιάστηκε η νέα έκθεση με τα κειμήλια της συλλογής της. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία του συγκροτήματος των κελιών, στο χώρο όπου παλιά λειτουργούσε το Δημοτικό σχολείο της Παροικιάς. Στους τρεις ενοποιημένους ισόγειους χώρους, το παρεκκλήσι και τις δύο αίθουσες εκτίθενται όσα έργα συντηρήθηκαν κατά καιρούς από τη Αρχαιολογική Υπηρεσία και τη 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Στην πρώτη αίθουσα ο επισκέπτης συναντά εικόνες που προέρχονται από διαφόρους ναούς και μοναστήρια της Πάρου. Υπάρχουν επίσης εικόνες που προέρχονται από περιοχές της Μικράς Ασίας, από τη Ρόδο, τη Μακεδονία, και τη Ρουμανία. Πολλές είναι οι δωρεές και τα αφιερώματα που αποδίδονται στον αρχικά δραγουμάνο, και αργότερα ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαο Μαυρογένη, που κατάγονταν από τα Μάρμαρα της Πάρου. Μερικές εικόνες είναι έργα αγιογράφων της κρητικής σχολής του 15ου και 16ου αιώνα. Στη συλλογή περιλαμβάνονται και εικόνες ντόπιων αγιογράφων του 17ου αιώνα. Ο Επιτάφιος της Εκατονταπυλιανής, αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής. Στις υπόλοιπες αίθουσες βρίσκονται προθήκες με έργα αργυροχρυσοχοΐας. Εκτίθεται και ένα Ευαγγέλιο με περίτεχνη στάχωση που είναι αφιέρωμα του ηγεμόνα Νικόλαου Μαυρογένη.
Info
Τηλ.: +30 22840 21243
